ΑΤΕΧΝΩΣ / Γ. Φαρσακίδης: «Να μπορώ να ζωγραφίζω αν τα καταφέρω και επιζήσω…»

Δεν ήταν η εφηβική ορμή ή η απερισκεψία που έσπρωξαν τον Γιώργο Φαρσακίδη στο βουνό. Εποχές δύσκολες, σκληρές. Τα γεγονότα κυλούσαν βίαια και στοιβάζονταν στις νεανικές ψυχές, ωριμάζοντας πριν την ώρα τους τις συνειδήσεις. Από έφηβος ακόμα συμμετείχε στην αντιστασιακή οργάνωση των Γερμανικών Φούρνων, στη Θεσσαλονίκη, όπου δούλευε ως αρτεργάτης. Στα δεκαοχτώ έπιασε το τουφέκι και «βαφτίστηκε» ανταρτοεπονίτης στον ΕΠΟΝίτικο λόχο του Τάγματος Χορτιάτη. Όσα ακολούθησαν σημάδεψαν για πάντα τον ίδιο και κάμποσες λαμπρές σελίδες στην χιλιότομη ιστορία των αγώνων του λαού και της τέχνης του.

Οικοδόμος / Για τον τρόπο που το ΚΚΕ αντιμετωπίζει και «διαχειρίζεται» την ιστορία του

Η Μάχη της Φλώρινας είναι ένα κεφάλαιο της ιστορίας του λαϊκού μας κινήματος, γραμμένο αίμα, που δεν έκλεισε ακόμα. Ίσως ποτέ δεν θα μάθουμε τον ακριβή αριθμό των σκοτωμένων και των τραυματιών του ΔΣΕ που οι νικητές παράχωσαν σαν ψοφίμια με μπουλντόζες στο λάκκο. Πίσω από τους αριθμούς βρίσκονται άνθρωποι, με καταγωγή, ιστορία και απογόνους. Βρίσκονται όνειρα, πίστη στα υψηλότερα ανθρώπινα ιδανικά, λαχτάρα για καλύτερη ζωή.

ΑΤΕΧΝΩΣ / «Ο Ζέρβας έναν ήχο αγαπούσε: της λίρας, κι ένα βρόντο σκιαζόταν: της κουμπούρας» – Η Συμφωνία της Πλάκας στις 29 Φλεβάρη 1944

Στις 29 Φλεβάρη του 1944, σ’ ένα πετρόκτιστο δωμάτιο που παλιά λειτουργούσε ως τελωνείο, δίπλα στο ξακουστό πετρογέφυρο της Πλάκας, υπογράφτηκε από τις οργανώσεις ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ ΚΑΙ ΕΚΚΑ, τη Συμμαχική Στρατιωτική Αποστολή (Άγγλοι) και την Ελληνική Στρατιωτική Διοίκηση Καΐρου, πρωτόκολλο που έμεινε στην ιστορία ως η Συμφωνία της Πλάκας – Μυρόφυλλου.

ΑΤΕΧΝΩΣ / ΕΠΟΝίτες ΗΡΩΕΣ: Νείλος Μαστραντώνης (Κλέαρχος), όπως οι ωραίοι νεκροί της Ιστορίας…

Έχουμε χρέος να μην ξεχνάμε το παρελθόν. Να μελετάμε τα ιστορικά γεγονότα, τις νίκες και τις ήττες του λαϊκού κινήματος, να διδασκόμαστε από τη δράση των ηρώων του. Χιλιάδες λαϊκοί αγωνιστές έπεσαν νεκροί την περίοδο της Κατοχής και τα χρόνια που ακολούθησαν μετά την απελευθέρωση. Χιλιάδες αγόρια και κορίτσια πέρασαν στις γραμμές της ΕΠΟΝ και των Αετόπουλων έχοντας μοναδικό κίνητρο τη δίψα για λευτεριά και μια καλύτερη ζωή, χωρίς να λογαριάζουν ότι μπορεί και να χάσουν τη δική τους ζωή, χωρίς να προσδοκούν σε ανταλλάγματα ή αναγνώριση της προσφοράς τους. Απέναντι στη θυσία του ανθού της ελληνικής νεολαίας εκείνα τα χρόνια, το δικό μας χρέος στέκει ανεξόφλητο.

στηθάγχη / Μαντινάδες του Δεκέμβρη και άλλα αντάρτικα

Ο λαός μας συνήθιζε πάντα να κάνει τραγούδι τις αγωνίες, τα βάσανα και τα όνειρά του, τους αγώνες του, τις ηρωικές του στιγμές. Το αντάρτικο τραγούδι, το τραγούδι της ένδοξης Εθνικής Αντίστασης,  ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις του παλλαϊκού αγώνα για λευτεριά και κοινωνική προκοπή. Εκατοντάδες τραγούδια ανώνυμων ή καταξιωμένων δημιουργών τραγουδήθηκαν και «πέταξαν» από στόμα σε στόμα, σε κάθε γωνιά της Ελλάδας που πολεμούσε. «Πολεμάμε και τραγουδάμε» ήταν το σύνθημα των νεολαίων της ΕΠΟΝ, των ανταρτών του ΕΛΑΣ, κάθε αγωνιστή που «δε βολευόταν με λιγότερο ουρανό».

ΑΤΕΧΝΩΣ / Ανέκδοτα και αθησαύριστα χρονογραφήματα του Αγώνα από το αρχείο του Γ. Κοτζιούλα ― 3. ΕΓΓΛΕΖΟΙ

Ο Γιώργος Κοτζιούλας υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους και πολυγραφότερους Έλληνες συγγραφείς. Ασχολήθηκε με επιτυχία με όλα τα είδη της λογοτεχνίας, αν και στο ευρύ κοινό είναι, ακόμα, περισσότερο γνωστός ως ποιητής. Στο μεγάλο σε όγκο και αξία έργο του περιλαμβάνονται και κείμενά του (χρονογραφήματα, επιφυλλίδες, κριτικές κ.α.) που δημοσιεύτηκαν σε έναν μεγάλο –επίσης- αριθμό εντύπων που κυκλοφορούσαν σε διάφορες περιοχές της ελληνικής επικράτειας, άλλοτε με την υπογραφή του και άλλοτε με ψευδώνυμο που, συχνά και αυτό, από έντυπο σε έντυπο, ήταν διαφορετικό.

ΑΤΕΧΝΩΣ / Μανωλάκης Κιουπτσής – Γιαννάκης Τσουρτσούλης, οι μικροί εξόριστοι του Αη Στράτη που νίκησαν τον θάνατο από πείνα

Η Κλεονίκη Κιουπτσή (αριστερά) με τον γιο της τον
Μανωλάκη και τη συνεξόριστή της Ελένη Αμπατζή,
στον Αη Στράτη. Πηγή φωτογραφίας:
Γ. Φαρσακίδη, ΣΕ ΑΝΙΣΗ ΜΑΧΗ, Θεσσαλονίκη 2012

Χιλιάδες αγωνιστές «φιλοξενήθηκαν» για δεκαετίες στους τόπους εξορίας. Πολλά παιδιά αντίκρισαν για πρώτη φορά τα χρώματα της ζωής στα υγρά κελιά των φυλακών ή στους βράχους ενός ξερονησιού, μεγάλωσαν ανάμεσα στους φυλακισμένους και τους εξόριστους και έχασαν τον ένα ή και τους δυο γονείς τους στα εκτελεστικά αποσπάσματα, είτε δεν πρόλαβαν καν να τους γνωρίσουν. Ο Μανωλάκης Κιουπτσής και ο Γιαννάκης Τσουρτσούλης είναι δυο από τους πολλούς αφανείς «μικρούς» ήρωες που σήκωσαν στις παιδικές τους ψυχές βάρος δυσανάλογα μεγάλο με τα χρόνια και το μπόι τους, που οι περισσότεροι δεν θα σηκώσουν σε ολόκληρη τη ζωή τους.

ΑΤΕΧΝΩΣ / Ανέκδοτα και αθησαύριστα χρονογραφήματα του Αγώνα από το αρχείο του Γ. Κοτζιούλα ― 2. ΧΩΡΙΣ ΓΙΑΤΡΟ

Ο Γιώργος Κοτζιούλας υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους και πολυγραφότερους Έλληνες συγγραφείς. Ασχολήθηκε με επιτυχία με όλα τα είδη της λογοτεχνίας, αν και στο ευρύ κοινό είναι, ακόμα, περισσότερο γνωστός ως ποιητής. Στο μεγάλο σε όγκο και αξία έργο του περιλαμβάνονται και κείμενά του (χρονογραφήματα, επιφυλλίδες, κριτικές κ.α.) που δημοσιεύτηκαν σε έναν μεγάλο –επίσης- αριθμό εντύπων που κυκλοφορούσαν σε διάφορες περιοχές της ελληνικής επικράτειας, άλλοτε με την υπογραφή του και άλλοτε με ψευδώνυμο που, συχνά και αυτό, από έντυπο σε έντυπο, ήταν διαφορετικό.

ΑΤΕΧΝΩΣ / Νίκος Γόδας: Κομμουνιστής ήρωας και Θρύλος

Ήταν ο μεγάλος παίκτης που με τις ενέργειές του ξεσήκωνε τους φιλάθλους στις κερκίδες. Ο Νίκος Γόδας, ο ποδοσφαιριστής που «καλλιτέχνιζε» (όπως συνήθιζε να λέει ο μεγάλος Αντρέας Μουράτης), από την θέση του «έξω δεξιά», στον αγωνιστικό χώρο, δεν πρόλαβε να ξεδιπλώσει το μεγάλο αθλητικό του ταλέντο με την φανέλα της αγαπημένης του ομάδας, του Ολυμπιακού.

ΑΤΕΧΝΩΣ / Ανέκδοτα και αθησαύριστα χρονογραφήματα του Αγώνα από το αρχείο του Γ. Κοτζιούλα - 1. ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΥ ΠΕΙΝΟΥΝ

Ο Γιώργος Κοτζιούλας υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους και πολυγραφότερους Έλληνες συγγραφείς. Ασχολήθηκε με επιτυχία με όλα τα είδη της λογοτεχνίας, αν και στο ευρύ κοινό είναι, ακόμα, περισσότερο γνωστός ως ποιητής. Στο μεγάλο σε όγκο και αξία έργο του περιλαμβάνονται και κείμενά του (χρονογραφήματα, επιφυλλίδες, κριτικές κ.α.) που δημοσιεύτηκαν σε έναν μεγάλο –επίσης- αριθμό εντύπων που κυκλοφορούσαν σε διάφορες περιοχές της ελληνικής επικράτειας, άλλοτε με την υπογραφή του και άλλοτε με ψευδώνυμο που, συχνά και αυτό, από έντυπο σε έντυπο, ήταν διαφορετικό.

ΑΤΕΧΝΩΣ / Μίμης Βρονταμίτης, ο καπετάνιος που έσωζε ανθρώπινες ζωές στη Μακρόνησο και βοηθούσε τους εξόριστους φαντάρους με κίνδυνο της ζωής του

Το διήμερο 29 Φλεβάρη – 1 Μάρτη του 1948 γράφεται στη Μακρόνησο μια από τις πιο μαύρες σελίδες της ελληνικής ιστορίας που συναγωνίζεται στη φρίκη τις θηριωδίες των ναζί καταχτητών.

ΑΤΕΧΝΩΣ / Αντώνης Αγγελούλης (Βρατσάνος), ο θρυλικός αρχιμπουρλοτιέρης του ΕΛΑΣ, διοικητής της Ταξιαρχίας Σαμποτέρ του ΔΣΕ

«Για τους σαμποταριστές μας δεν υπάρχουνε φραγμοί
Το φανέρωσαν στην πάλη, στα γεφύρια, στη γραμμή.
Τα χέρια κάτω από τη γη, τη γη την πατρική,
εκδίκηση στον κάθε εχθρό, ΕΚΔΙΚΗΣΗ – ΦΩΤΙΑ – ΦΩΤΙΑ!..»

(Από το τραγούδι των μπουρλοτιέρηδων του ΔΣΕ)

Με τη στρατιωτική του καθοδήγηση και δράση έγινε φόβος και τρόμος για τους γερμανούς καταχτητές στην περιοχή του Ολύμπου και, στη συνέχεια, για τον καθοδηγούμενο από τους αμερικανούς ιμπεριαλιστές κυβερνητικό στρατό στις κορφές του Γράμμου και του Βίτσι. Με την αταλάντευτη πορεία ως το τέλος της ζωής του, μένοντας πιστός στις αρχές και στα ιδανικά για τα οποία δεν δίστασε ποτέ να αναμετρηθεί με τον θάνατο, πέρασε στο πάνθεον των ηρώων του λαϊκού επαναστατικού κινήματος που έμειναν για πάντα ήρωες στη λαϊκή συνείδηση και μνήμη.

ΑΤΕΧΝΩΣ / Οδοιπορικό στο φαράγγι του Φάγγου. 70 χρόνια μετά, ο Άρης ανασαίνει ακόμα εκεί…

Η πρώτη απόπειρα να προσεγγίσουμε στο φαράγγι του Φάγγου, έξω από τη Μεσούντα Άρτας (χάρτης),  έγινε έναν σχεδόν χρόνο πριν και ήταν, όπως αποδείχτηκε, αναγνωριστική. Απροετοίμαστοι ουσιαστικά, χωρίς να γνωρίζουμε την περιοχή και το βαθμό δυσκολίας που έχει μια τέτοια αποστολή, και με μόνο εφόδιο τη δίψα να φτάσουμε μέχρι το συγκεκριμένο σημείο, μπήκαμε ―χωρίς να είμαστε βέβαιοι ότι ήταν αυτό― στο αχάραχτο μονοπάτι και αφού διασχίσαμε μερικά μέτρα αμφιβολίας γυρίσαμε πίσω.

ΑΤΕΧΝΩΣ / Χαρίλαος Φλωράκης, Μασκαριλίκια και ευτράπελα της φυλακής και των στρατοδικείων

Αυτές τις μέρες συμπληρώνονται δέκα χρόνια από τότε (22 Μάη 2005) που έφυγε από τη ζωή ο αντάρτης του ΕΛΑΣ, ο καπετάνιος του ΔΣΕ, ο κομμουνιστής, ο λαϊκός ηγέτης Χαρίλαος Φλωράκης.

Οικοδόμος / ΠΡΟΣΒΟΛΗ

20.000.000 εκατομμύρια Σοβιετικοί άνθρωποι θυσίασαν τη ζωή τους στον πόλεμο κατά του φασισμού. Εβδομήντα χρόνια μετά, ο πρωθυπουργός της αριστερής κυβέρνησης της Ελλάδας προσβάλλει τη μνήμη τους καταθέτοντας στεφάνι στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, στη Μόσχα...

ΑΤΕΧΝΩΣ / Ντοκουμέντο: Όταν η λογοκρισία διέγραφε τους στίχους του Διον. Σολωμού!

Το ποίημα που καθιέρωσε τον Διονύσιο Σολωμό (8 Απρίλη 1798 – 9 Φλεβάρη 1857) ως εθνικό ποιητή είναι ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», οι δύο πρώτες στροφές του οποίου έγιναν και ο εθνικός ύμνος των Ελλήνων.

ΑΤΕΧΝΩΣ / Πασχαλιάτικες και γιορταστικές κάρτες από γυναικείες φυλακές και τόπους εξορίας (1944-1961)

Λένε πως τα διαμάντια ακόμα και στη λάσπη να παραπέσουν δεν χάνουν τη λάμψη τους. Το ίδιο συμβαίνει και με κάποια βιβλία, που δεν χάνουν τη «λάμψη» τους όσα χρόνια και αν περάσουν, ας βρίσκονται παραχωμένα σε στοίβες στους πάγκους των παλαιοπωλείων. Αργά ή γρήγορα θα βρουν τον αποδέκτη τους και θα του χαρίσουν τον πλούτο και το μεγαλείο που κλείνουν στις σελίδες τους.

ΑΤΕΧΝΩΣ / 23 Φλεβάρη 1942: Μια γιορτή που σταμάτησε πριν αρχίσει…

Φλεβάρης του 1918, Ρωσία. Η Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση έχει επικρατήσει και οι μπολσεβίκοι με επικεφαλής τον Λένιν προχωρούν στο χτίσιμο του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στον κόσμο. Ένα κράτος που για να ορθοποδήσει και να προασπιστεί τη νέα λαϊκή εξουσία από την ιμπεριαλιστική επιβουλή χρειάζεται στρατό.

ΑΤΕΧΝΩΣ / Η άγνωστη απόπειρα δολοφονίας κατά του Δημ. Γληνού

Τον Φλεβάρη του 1937 το ενετικό φρούριο της Ακροναυπλίας, αφού πρώτα μετατράπηκε από τη δικτατορία του Μεταξά (έξι μόλις μήνες μετά από την επιβολή της στις 4 Αυγούστου) σε φυλακή, άρχισε να λειτουργεί ως χώρος εγκλεισμού των στελεχών του ΚΚΕ. Το φασιστικό καθεστώς χρησιμοποίησε κάθε μέσο στην προσπάθειά του να σπάσει το ηθικό των χιλιάδων εξόριστων και φυλακισμένων αγωνιστών για να τους αποσπάσει την πολυπόθητη για αυτό «δήλωση μετανοίας», και ένας από αυτούς ήταν να τους απομονώσει από τους ηγέτες τους. Στα έξι χρόνια που λειτούργησε σα φυλακή (έως το Φλεβάρη του 1943) η Ακροναυπλία «φιλοξένησε» εκατοντάδες κρατούμενους, στην πλειοψηφία τους ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ και του εργατικού κινήματος.

Οικοδόμος: "Το ημερολόγιο ενός αντάρτη του ΔΣΕ, 1946-1949" - Το εξάτομο έργο του Δημήτρη Κατσή από την “e-βιβλιοθήκη Οικοδόμος” (Τόμοι τρίτος και τέταρτος)

Ο Δημήτρης Κατσής ανήκει στη γενιά εκείνη των λαϊκών αγωνιστών που αφιέρωσαν τη ζωή τους στον αγώνα για την εκπλήρωση των πιο υψηλών ιδανικών της λευτεριάς, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της προόδου.  Ταγμένος μέχρι το τέλος στον σκοπό αυτό και συναισθανόμενος την ευθύνη της γενιάς του ως προς τις επόμενες γενιές μετέφερε σε περισσότερες από δυόμισι  χιλιάδες σελίδες χαρτί, μέσα από τις δικές του αναμνήσεις αλλά και από τη συγκέντρωση μαρτυριών άλλων αγωνιστών, πολύτιμα πετράδια ιστορικής μνήμης, συμβάλλοντας στην καταγραφή της Ιστορίας της ηρωικής εποποιίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.