Ένα ιδιαιτέρως ενδιαφέρον και χρήσιμο βιβλίο πρόκειται να κυκλοφορήσει σε λίγες μέρες. Ενδιαφέρον διότι αφορά τον Νικολάς Γκιγιέν, εθνικό ποιητή της Κούβας και έναν από τους σημαντικότερους παγκοσμίως· χρήσιμο ―εκτός από τους πολυάριθμους φίλους της ποίησης― σε όσους δεν έπαψαν να έχουν στραμμένο το βλέμμα τους προς το νησί της Επανάστασης, ν’ αφουγκράζονται τους παλμούς της, να εμπνέονται και να διδάσκονται από τα αποστάγματα της σχεδόν 60χρονης πορείας της.
Εμπνευστής και δημιουργός αυτής της έκδοσης ο πολυπράγμων Μπάμπης Ζαφειράτος,
που αθόρυβα, μεθοδικά, με σεβασμό και αγάπη αγκάλιασε το έργο του
Γκιγιέν και μέρος του μεταφραστικού του έργου παρουσίασε σταδιακά από το
ιστολόγιό του Μποτίλια Στον Άνεμο.
Πρόκειται για 11 ποιήματα που παρουσιάζονται εδώ για πρώτη φορά στην
έμμετρη μορφή τους, ώστε να αποδοθεί το ιδιαίτερο ύφος των τραγουδιών
«σον» στην ποίηση του Γκιγιέν, ενώ δύο από τα τέσσερα ποιήματα για τον
Τσε μεταφράζονται για πρώτη φορά στη γλώσσα μας. Όπως σημειώνει ο
μεταφραστής: «είναι αυτή η αίσθηση του τραγουδιού που με έβαλε στον
πειρασμό να αποτολμήσω τη δική μου εκδοχή και να αναμετρηθώ με το απλό
λεξιλόγιο του πρωτότυπου, κρατώντας κατά το δυνατόν ρυθμούς,
ομοιοκαταληξίες, συνηχήσεις και συναισθήματα».
Η έκδοση, που περιλαμβάνει ακόμη το ισπανικό κείμενο, σχολιασμό για τα ποιήματα και την εποχή τους, παράρτημα και 13 σχέδια,
θα παρουσιαστεί από τον μεταφραστή την Παρασκευή 22 Απρίλη, στις 19:00,
στον κινηματογράφο Αλκυονίς. Στην εκδήλωση θα προλογίσει ο πρέσβης της
Κούβας Οσβάλντο Κομπάτσο Μαρτίνες.
Από το βιβλίο προ-δημοσιεύουμε ένα χαρακτηριστικό ποίημα, επίκαιρο
πάντα, περισσότερο ίσως σήμερα μετά την επίσκεψη Ομπάμα στην Κούβα και το πρόσφατο άρθρο του ηγέτη της κουβανικής επανάστασης Φιντέλ Κάστρο. Επίσης βιογραφικά-εργογραφικά στοιχεία για τον ποιητή και τον μεταφραστή, που περιλαμβάνονται στην έκδοση.
Ευχαριστούμε τον Μπάμπη Ζαφειράτο και τις εκδόσεις New Star που μας εμπιστεύτηκαν το υλικό για την προδημοσίευση.
S E A C A B Ó
(Son)
(Son)
TE lo prometió Martí
y Fidel te lo cumplió;
ay Cuba, ya se acabó
se acabó por siempre aquí,
se acabó.
y Fidel te lo cumplió;
ay Cuba, ya se acabó
se acabó por siempre aquí,
se acabó.
AY Cuba, que si, que si,
se acabó
el cuero del manatí
con que el yankee te pegó.
Se acabó.
Te lo prometió Martí
y Fidel te lo cumplió.
Se acabó.
se acabó
el cuero del manatí
con que el yankee te pegó.
Se acabó.
Te lo prometió Martí
y Fidel te lo cumplió.
Se acabó.
GARRA de los garroteros,
uñas de yankees ladrones
de ingenios azucareros:
¡a devolver los millones
que son para los obreros!
uñas de yankees ladrones
de ingenios azucareros:
¡a devolver los millones
que son para los obreros!
LA nube en rayo bajó,
ay, Cuba, que yo lo vi;
el águila se espantó,
yo lo vi;
la coyunda se rompió
yo lo vi;
el pueblo canta, cantó,
cantando esta el pueblo así:
‒Vino Fidel y cumplió
lo que prometió Martí:
Se acabó.
ay, Cuba, que yo lo vi;
el águila se espantó,
yo lo vi;
la coyunda se rompió
yo lo vi;
el pueblo canta, cantó,
cantando esta el pueblo así:
‒Vino Fidel y cumplió
lo que prometió Martí:
Se acabó.
¡AY que linda mi bandera,
mi banderita Cubana,
sin que la manden de afuera,
ni venga un rufián cualquiera,
a pisotear en la Habana!
mi banderita Cubana,
sin que la manden de afuera,
ni venga un rufián cualquiera,
a pisotear en la Habana!
SE acabó.
Yo lo vi
te lo prometió Martí
y Fidel te lo cumplió.
Se acabó.
Yo lo vi
te lo prometió Martí
y Fidel te lo cumplió.
Se acabó.
(1977)
Περιλαμβάνεται στο: Μεγάλες ελεγείες και άλλα ποιήματα (ενότητα Romancero), Καράκας, Έκδοση Βιβλιοθήκης Αγιακούτσο, 1984
Τ Ε Ρ Μ Α Π Ι Α!
(Σε ρυθμό «Σον»)
(Σε ρυθμό «Σον»)
ΣΤΟ ’χε τάξει ο Μαρτί
κι ο Φιντέλ στο ’χε ορκιστεί·
Κούβα μου, πάει, τέρμα πια,
τέρμα και ποτέ ξανά,
τέρμα πια.
ΚΟΥΒΑ μου, ω, ναι, γλυκιά,
τέρμα πια
κνούτο από μανάτου δέρμα
που ’χε ο γιάνκης να χτυπά.
Τέρμα πια.
Στο ’χε τάξει ο Μαρτί
κι ο Φιντέλ στο ‘χε ορκιστεί.
Τέρμα πια!
ΔΗΜΙΟΙ με νύχια γύπα,
μας αρπάζουν τα τραχτέρια:
Κλέφτες που ήρθατε απ’ τις ΗΠΑ,
φέρτε πίσω τα λεφτά μας
που είν’ των εργατών τα χέρια!
ΤΟ σύγνεφο φτύνει αστραπή,
αχ, Κούβα, κι εκεί το ’χα δει·
σκιαγμένο γυμνό τον αετό
είχα δει·
σπασμένο το μαύρο ζυγό
είχα δει·
τραγούδι ο λαός τραγουδά
τραγούδι ξανά αρχινά:
‒Είχε ο Φιντέλ ορκιστεί
αυτό που ’χε τάξει ο Μαρτί:
Τέρμα πια!
ΑΧ, η όμορφή μου η παντιέρα,
η παντιερούλα μου η Κουβάνα,
καμιά δεν την διατάζει λέρα
απ’ έξω, και καμιά ρουφιάνα
δεν την τσαλαπατάει μες στην Αβάνα!
ΤΕΡΜΑ πια.
Το είδα, γιατί,
στο ’χε τάξει ο Μαρτί
κι ο Φιντέλ στο ’χε ορκιστεί.
Τέρμα πια!
Ένας ακόμη Γκιγιέν του Μπ.Ζ., σε σχέδιο της 29.VIII.2015.
Ο Γκιγιέν του εξωφύλλου, σε σχέδιο της 16.XII.2015
(Μελάνια, 29χ21 εκ.)
Ο Γκιγιέν του εξωφύλλου, σε σχέδιο της 16.XII.2015
(Μελάνια, 29χ21 εκ.)
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ
Νικολάς Γκιγιέν. Η μουλάτα ψυχή της Κούβας και η κοινωνική της συνείδηση. 10 Ιουλίου 1902, Καμαγουέι – 16 Ιουλίου 1989, Αβάνα.
«Λαϊκός» ποιητής της Επανάστασης, με τεράστια απήχηση στους
ισπανόφωνους· δημιουργός μιας κοινωνικής, προλεταριακής, ανθρώπινης, με
όλη τη σημασία των λέξεων, ποίησης.
Μας τον γνώρισε στην εξαιρετική του απόδοση ο δικός μας, ο ανεξάντλητος Γιάννης Ρίτσος: Νικολάς Γκιλλιέν, Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος, Αθήνα, Θεμέλιο, 1966.
Διαβάζοντας τους στίχους του, θέλεις να τους απαγγείλεις και να τους
τραγουδήσεις. Άλλωστε πολλά ποιήματά του έχουν μελοποιηθεί και θα
ακούγονται πάντα, πεζά ή τραγουδισμένα.
Ο Γκιγιέν δανείζεται στοιχεία από τη λαϊκή παράδοση (αφροκουβανική
θρησκεία, μαγεία, ιεροτελεστίες, σκηνές από την καθημερινότητα) και
ριμάρει συχνά παιγνιδιάρικα και… επικίνδυνα παραπέμποντας στους ρυθμούς
σον (: σημαίνει έτσι κι αλλιώς ρυθμός), αυτό το ιδιαίτερο μουσικό ύφος
των τραγουδιών και των χορών της Κούβας, που έχει διαδοθεί σε ολόκληρη
την Καραϊβική.
Αμέσως μετά το θρίαμβο των Μπαρμπούδος (1 Γενάρη 1959), επιστρέφει
στην πατρίδα του από την εξορία και, με στόχο τη διατήρηση και διάδοση
της κουβανικής κουλτούρας και ταυτότητας, ιδρύει την Εθνική Ένωση Συγγραφέων και Καλλιτεχνών (UNEAC),
διευθύνοντάς την μέχρι το θάνατό του. Ταυτόχρονα, ως μέλος του
Κομμουνιστικού Κόμματος διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη νέα κατάσταση.
Πολυβραβευμένος, με σημαντικότερο το Βραβείο Στάλιν για την Ειρήνη (1954) και με πολλές διακρίσεις, είχε προταθεί αρκετές φορές για το Νόμπελ Λογοτεχνίας και είναι μεταφρασμένος σε πάνω από 30 γλώσσες.
Ο πολιτισμός μας θα αντηχεί πάντα τη δική του φωνή.
Μπ.Ζ. (Αυγ.- Δεκ. 2015, Μαρ. 2016)
Σέλφι του 1969
(Μαρκαδόρος και χρωματιστά μολύβια,41χ30 εκ.)
(Μαρκαδόρος και χρωματιστά μολύβια,41χ30 εκ.)
Ο ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗΣ
Μπάμπης Ζαφειράτος. Αθήνα, 1949.
Το 1977 παρουσιάζει ποιήματά του στο Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο ΩΡΑ.
Δημοσιεύει στα Νέα και στα περιοδικά Τομές και Τραμ.
Μέλος της Θεατρικής Ομάδας Χολαργού (1980-1989), γράφει επιθεωρήσεις και το σπονδυλωτό έργο Είδωλα, σκηνοθετεί σκηνογραφεί και παίζει.
Στίχους του μελοποιεί ο Πάνος Τσαπάρας, για το δίσκο Homo Socialis και για προσωπικό δίσκο του Δημήτρη Ψαριανού (1986).
Το 1991 συνυπογράφει το σενάριο και διαβάζει κείμενά του στη μικρού μήκους ταινία Κασκαντέρ, του πρόωρα χαμένου συγγραφέα Παντελή Πασχαλίδη και μαζί μεταφράζουν Μπομπ Ντύλαν για αφιέρωμα της ΝΕΤ.
Ιδέες του εικονογραφεί ο Ανδρέας Ζαφειράτος (Φεστιβάλ Κόμικς Βαβέλ, 1997, ’98, ’99).
Οικονομικός αναλυτής σε πετρελαϊκή εταιρεία (1977-2009) γράφει και εκδίδει το συνδικαλιστικό (και όχι μόνο) έντυπο Παλμός.
Επιμελήθηκε βιβλία των εκδόσεων Δίαυλος και κατασκεύασε ιστοσελίδες με δουλειά του και με τα έργα του Α.Ζ.
Στις Άδεντρες Πλατείες, (Δίαυλος, 2013) βρίσκονται εκτεθειμένα τα ποιήματά του και στην Μποτίλια Στον Άνεμο [http://zbabis.blogspot.gr/] εμφιαλώνει καθημερινά κείμενα και σχέδιά του για ναυαγούς που θέλουν να κολυμπήσουν.
Πέμπτη 7 Απρίλη 2016.
