Έχουν περάσει μερικά χρόνια από την τελευταία επίσκεψή μου στο
πετρογέφυρο της Πλάκας, πριν το τσακίσουν η εγκατάλειψη και η αδιαφορία
του κράτους και το ισοπεδώσει μπουρινιασμένος ο Άραχθος ποταμός.
Με καμάρι είχα αναλάβει τότε την ξενάγηση μιας μεγάλης παρέας φίλων ―κάθε ηλικίας― που επισκέπτονταν για πρώτη φορά την περιοχή των Τζουμέρκων και με περηφάνια αντίκριζα το θαυμασμό τους στο άκουσμα των όσων τράβηξαν οι δουλευτάρηδες του πρωτομάστορα Κώστα Μπέκα και των γύρω χωριών, μέχρι το πετρόχτιστο στολίδι να ορθοποδήσει και να στεφανώσει τα κρουσταλλένια νερά της γης των Αθαμάνων. Ο θαυμασμός τους είχε μετατραπεί σε απορία και ανησυχία όταν μετρούσαν τις χαίνουσες πληγές του και απογοήτευση όταν άλλο μέλος της παρέας αναφέρθηκε στα επιθετικά σχέδια της «επιχειρηματικότητας» που προόριζαν το ιστορικό γεφύρι για το βυθό μιας τεχνητής λίμνης…
Με καμάρι είχα αναλάβει τότε την ξενάγηση μιας μεγάλης παρέας φίλων ―κάθε ηλικίας― που επισκέπτονταν για πρώτη φορά την περιοχή των Τζουμέρκων και με περηφάνια αντίκριζα το θαυμασμό τους στο άκουσμα των όσων τράβηξαν οι δουλευτάρηδες του πρωτομάστορα Κώστα Μπέκα και των γύρω χωριών, μέχρι το πετρόχτιστο στολίδι να ορθοποδήσει και να στεφανώσει τα κρουσταλλένια νερά της γης των Αθαμάνων. Ο θαυμασμός τους είχε μετατραπεί σε απορία και ανησυχία όταν μετρούσαν τις χαίνουσες πληγές του και απογοήτευση όταν άλλο μέλος της παρέας αναφέρθηκε στα επιθετικά σχέδια της «επιχειρηματικότητας» που προόριζαν το ιστορικό γεφύρι για το βυθό μιας τεχνητής λίμνης…
Στην πορεία του χρόνου και της εγκατάλειψης το γεφύρι δεν άντεξε. Πρωτομηνιά του Φλεβάρη έπεσε. Γράφτηκαν
και ειπώθηκαν πολλά και από πολλούς και, όπως συμβαίνει συχνά σ’ αυτή
τη χώρα, τα περισσότερα από αυτούς που θα ’πρεπε κανονικά να σωπαίνουν
αντί να συναγωνίζονται σε θόρυβο χρήσιμα ―κατά τ’ άλλα― κατασκευασμένα
από συγκεκριμένο τύπο μετάλλου αποθηκευτικά δοχεία…
Πριν λίγες μέρες επισκέφτηκα ξανά τον πανέμορφο και ιστορικό αυτό
τόπο. Οι πρώτες κιόλας εικόνες που αντικρίζεις περνώντας στον
οριοθετημένο με πέτρινο χαμηλό τοίχο χώρο του γεφυριού είναι
αποκαρδιωτικές. Ένα μονόχωρο κτίσμα και ένα μεγάλο τροχόσπιτο-κοντέινερ
που φέρουν διαφημιστικές επιγραφές εταιρειών που ασχολούνται με τον
τουρισμό και τις αθλητικές δραστηριότητες στη φύση, δεσπόζουν στα δεξιά.
Προχωρώντας προς το γεφύρι από το φροντισμένο πέτρινο μονοπάτι που
εναλλάσσεται με μικρά γεφυράκια από ξύλο, διακρίνεται ένα συρματόσκοινο
που περνάει πάνω από τα νερά του ποταμού, καλά στερεωμένο στις δυο όχθες
του. Πρόκειται προφανώς για εξάρτημα συγκεκριμένου σπορ. Από τη μεριά
του γεφυριού ακούγεται μοντέρνα μουσική και ανθρώπινες φωνές, όλο και
πιο δυνατά όσο πλησιάζουμε.
Οι εικόνες που θα αντικρίσουμε στη συνέχεια και τα λόγια που θ’
ακούσουμε θα συνθέσουν μια κατάσταση και συναισθήματα για τα οποία δεν
είναι εύκολο να βρεθούν λέξεις να τα αποδώσουν με ακρίβεια.
Τα ακρωτηριασμένα άκρα του γεφυριού χάσκουν στο κενό έχοντας ανάμεσά
τους το μισοβυθισμένο στο νερό κουφάρι του τόξου. Από τη μεριά της
πρόσβασής μας έχει τοποθετηθεί μια υποτυπώδης σκαλωσιά η οποία δεν
συγκρατεί απολύτως τίποτα ούτε και δύναται να αποτρέψει την προσέγγιση
στο ετοιμόρροπο τμήμα του γεφυριού. Γυαλιστερές απαγορευτικές πινακίδες
κάποιας υπηρεσίας του υπουργείου «Πολιτισμού» και σκοινιά, προειδοποιούν
για τον κίνδυνο. Ειρωνεία; Πόσες και πόσες προειδοποιήσεις αλήθεια,
πόσες κραυγές αγωνίας ειδικών, επιστημόνων, φορέων, συλλογικοτήτων και
απλών ανθρώπων έδειχναν τόσα χρόνια τον κίνδυνο, προδιαγράφοντας το
ζοφερό μέλλον του εγκαταλειμμένου και ασυντήρητου (από τις υπηρεσίες του
ίδιου υπουργείου που σήμερα «προειδοποιεί») γεφυριού…
Το παραπάνω σκηνικό θα ήταν λειψό χωρίς… μουσική επένδυση. Ένα δυνατό
«μπιτάκι» βγαίνει από τους τοίχους του παλιού ―επί τουρκοκρατίας, τότε
που το γεφύρι αποτελούσε σύνορο μεταξύ ελληνικού κράτους και
τουρκοκρατούμενων περιοχών― τελωνείου (του κτίσματος όπου στις 29
Φλεβάρη του 1944 υπογράφτηκε η συμφωνία της Πλάκας – Μυρόφυλλου μεταξύ
του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ) προφανώς για να σου θυμίζει ότι το χώμα που πατάς
ανήκει στην επικράτεια στης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το παλιό τελωνείο που
βρίσκεται μόλις μερικά βήματα από την σφραγισμένη πια είσοδο του
γεφυριού, ανακαινισμένο από την «ιδιωτική πρωτοβουλία» έχει μετατραπεί
σε κατάστημα που προσφέρει βάφλες και φρέντο καπουτσίνο, μετά μουσικής.
Μπροστά στην είσοδο του γεφυριού καρέκλες και τραπέζια γεμάτα από
τουρίστες. Φωνές και μουσική ανακατεύονται με τον ήχο της καφεδομηχανής
και τις παραγγελίες που δίνουν και παίρνουν. Είναι γεγονός ότι από την
προηγούμενη επίσκεψή μου άλλαξαν πολλά…
Περνώντας ανάμεσα στους θαμώνες πήρα μερικές φωτογραφίες, πριν διαβώ
την πόρτα του «μαγαζιού» για να πάρω και τις χρειαζούμενες πληροφορίες. Ο
χώρος νοικιάστηκε από την Περιφέρεια Ηπείρου σε «ιδιώτη» και το
τελωνείο μετατράπηκε σε καφέ-μπαρ τον Γενάρη του 2014.
«Πώς πάνε οι δουλειές;» ρώτησα, για να πάρω θετική απάντηση από τον
υπεύθυνο. «Σας βρήκε όμως και αυτό το κακό το Φλεβάρη…», συνέχισα
κάνοντας νεύμα προς τη μεριά του γκρεμισμένου γεφυριού, σα να προκαλούσα
την απάντηση που έσκασε σαν κεραυνός: «Εξαρτάται, κακό… ή καλό;… Όπως
το βλέπει κανείς…»! Πέρασαν μερικά δευτερόλεπτα για να συνειδητοποιήσω
ότι καλά άκουσα. Προσπαθώντας να μείνω νηφάλιος τον ρώτησα: «Μα είναι
δυνατόν να βγει κάτι καλό μέσα απ’ αυτή την τραγωδία, από τέτοια
καταστροφή;». «Δεν ξέρω…», συνέχισε ο νεαρός, «πολλοί μάς λένε ότι τώρα
θα έρχονται περισσότεροι τουρίστες για να δουν το γεφύρι… αλλά… μπορεί
να έχετε και δίκιο»… Τις τελευταίες του λέξεις ένιωσα ότι τις είχα
εκβιάσει αφού μάλλον κατάλαβε ότι είχε εκτεθεί μπροστά μου με τα
λεγόμενά του. Πήρα το δρόμο της επιστροφής. Για πολλά μέτρα με συνόδευε η
ασθμαίνουσα προσπάθεια που έκανε για να ακουστεί ο ψίθυρος των νερών,
αμυνόμενος στα βαριά «μπάσα» ό,τι πιο «νέου» κυκλοφορεί στην παγκόσμια
μουσική βιομηχανία…
Λίγες μέρες αργότερα ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα πανελλαδικής
έρευνας, σύμφωνα με την οποία «ένας στους δύο πολίτες είναι
διατεθειμένος να καταβάλλει χρήματα προκειμένου να αναστηλωθεί το
μνημείο. Όσοι δήλωσαν ότι δεν προσφέρουν χρήματα το αποδίδουν
αποκλειστικά και μόνο στην οικονομική τους αδυναμία.»
Η είδηση συνοδεύτηκε από σχόλια τύπου «Συγκινητικό είναι το
ενδιαφέρον των Ελλήνων για την αναστήλωση του γεφυριού της Πλάκας» και
την παράθεση των ονομάτων αυτών που παραβρέθηκαν στην εκδήλωση για την
παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας (μεταξύ των οποίων ο
Περιφερειάρχης Ηπείρου και τοπικοί δημοτικοί άρχοντες). Να υπενθυμίσουμε
και την εμφάνιση «χορηγών» για την αναστήλωση του γεφυριού, αμέσως μετά
την κατάρρευσή του… Και εδώ γεννιούνται αναπόφευχτα μερικά ερωτήματα.
Πού ήταν οι επιχειρηματίες «χορηγοί» πριν πέσει το γεφύρι; Γιατί η
Περιφέρεια Ηπείρου δεν αναλάμβανε «χορηγός» της αποκατάστασης-συντήρησης
του γεφυριού, πριν αυτό πέσει; Μήπως γιατί δεν θα της απέφερε ακόμα
―τότε― έσοδα; Γιατί οι βουλευτές της περιοχής, ο Περιφερειάρχης Ηπείρου
και οι τοπικοί δήμαρχοι που σε όποια εκδήλωση ή πανηγύρι βρεθούν
διαλαλούν την αγάπη και την έγνοια τους για την ιδιαίτερη πατρίδα τους
και, εκτός αυτού, εκλέχτηκαν κιόλας για να την υπηρετούν, δεν ξεσήκωσαν
γη και ουρανό πριν πέσει το γεφύρι αλλά τώρα παραβρίσκονται ως
τεθλιμμένοι συγγενείς σε τελετές τύπου «παρηγοριά στον άρρωστο» που
θυμίζουν μνημόσυνο; Γιατί οι κατά τα άλλα «ευσυγκίνητοι» πολίτες δεν
αγκάλιαζαν τις κινητοποιήσεις για να σωθεί το γεφύρι, που οργάνωναν και
πρωτοστατούσαν αυτοί που στη ζωή δεν μετράνε τα πάντα με δραχμές, ευρώ ή
γρόσια;
Η φερεγγυότητα και η αξιοπιστία όσων ―αιρετών και μη― φωτογραφίζονται
κορδωμένοι σε συνέδρια και ημερίδες για… την διαφύλαξη της παράδοσης
και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, αλλά και το φιλότιμο και η
αξιοπρέπεια όσων τους εκλέγουν-κανακεύουν-υποστηρίζουν-ανέχονται, έχουν
εξαφανιστεί προ πολλού. Χάθηκαν κάπου ανάμεσα στην «απορρόφηση
κονδυλίων» από τα «ευρωπαϊκά προγράμματα του ΕΣΠΑ», την ―απ’ ευθείας―
ανάθεση της ίδιας της επιβίωσής μας στην «υγιή επιχειρηματικότητα», στην
αποχαύνωση και πλήρη παραίτηση των πολιτών-πελατών μπροστά στην οθόνη
της «πλασμα»τικής ζωής τους. Ξεπουλήθηκαν αντί πινακίου φακής ―όσο
«πιάνουν» μερικά ψηφαλάκια, ένα ΕΚΑΣ ή μια θέση στη λίστα κοινωνικού
παντοπωλείου― στο παζάρι της «καριέρας» των πολιτικάντηδων, στο δούναι
και λαβείν εξουσίας και ψηφοφόρου-πελάτη, στην ψευδαίσθηση ότι είμαστε
αυτό που θα θέλαμε να είμαστε, στην αυταπάτη ότι τα προβλήματά μας θα
λυθούν δια εξουσιοδότησης, στην υιοθέτηση της μιζέριας και του
εγκλεισμού στα αδιέξοδα του προσωπικού μας μικρόκοσμου έναντι των
ευθυνών μας απέναντι στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.
Η καραμέλα με την έλλειψη χρημάτων πρέπει κάποτε να λιώσει. Πλούτος
αμύθητος παράγεται από έναν λαό εξαναγκασμένο να ζει σε καθεστώς
βάρβαρης λιτότητας, αποκομμένος ―επί δεκαετίες, με σχεδιασμό και
μεθοδικότητα, από όλες τις κυβερνήσεις― από τη γνώση της ιστορίας του·
που του έμαθαν ότι παράδοση θα πει «καγκέλια», ηλεκτρική κιθάρα,
πλαστική καρέκλα, καψούρα και κουτάκι «πράσινη». Ένας λαός
διαπαιδαγωγημένος να κοιτάζει την πάρτη του, να κλείνει την πόρτα του
σπιτιού του και να λέει «δόξα τω θεώ» όταν δεν καίγεται το δικό του αλλά
του γείτονα, να φοβάται και να θεωρεί τους «λαθρομετανάστες»
μεγαλύτερους εχθρούς από αυτούς που τον ξεζουμίζουν, να εκτονώνεται με
το «αθλητικό» οπαδιλίκι και να συγκινείται μέχρι δακρύων με τα
«τούρκικα».
Το ζήτημα δεν είναι οικονομικό. Πόσο θα κόστιζε δα αν το παλιό
τελωνείο το αναπαλαίωνε η ίδια η Περιφέρεια και το μετέτρεπε σ” ένα
ταπεινό μουσείο (μερικές φωτογραφίες στους τοίχους, μια καρέκλα κι ένα
τραπέζι) όπου θα σιγοκαίει η φλόγα της ιστορικής μνήμης; Πόσο σημαντικά
τέλος πάντων είναι αυτά τα «έσοδα» που «νομιμοποιούν» τις πλειοψηφίες
που παίρνουν τις αποφάσεις να παραχωρούν τη λαϊκή περιουσία – κληρονομιά
στους επιχειρηματίες και να στήνονται «μπίζνες» κυριολεκτικά πάνω σ’
ένα τόσο σημαντικό μνημείο; Ή, μήπως κιόλας μας πουν ότι έτσι το
αναδεικνύουν;!…
Είναι καθαρά ζήτημα πολιτικών επιλογών, άλλων «προτεραιοτήτων» όπως
αρέσκονται να λένε οι διάφοροι «ρεαλιστές» «μνημονιακοί» και… άρτι
αφιχθέντες στη χώρα του «ρεαλισμού» «αντιμνημονιακοί» πολιτικοί,
τηλεπαπαγάλοι, τσιράκια «τεχνοκράτες» και εξαρτημένοι τοπικοί άρχοντες.
«Απ’ ό,τι ακούγεται τα έργα (αναστήλωσης) θα ξεκινήσουν το καλοκαίρι»
μας είπε ο υπεύθυνος του καφέ μπαρ. Σε συζήτησή μας με καλούς φίλους
στην Άρτα αναφέρθηκε ότι οι «αρμόδιοι» δυσκολεύονται από το γεγονός ότι
δεν υπάρχει δρόμος για να προσεγγίσει το γεφύρι γερανός! Προφανώς εδώ
δεν έχουμε να κάνουμε με… κατεπείγον ζήτημα, υψίστης ανάγκης για την
πατρίδα, σαν αυτά που «δικαιολογούν» το πέρασμα απάνθρωπων νόμων
εκατοντάδων σελίδων, αυτόματα σε μια νύχτα με μια πράξη νομοθετικού
περιεχομένου, ή την ―με απόφαση απλά μιας πλειοψηφίας― μεταφορά των
αποθεματικών των ταμείων Δήμων και Περιφερειών στην διάθεση της
κυβέρνησης, για να μην «εκτεθεί η χώρα στις υποχρεώσεις της» απέναντι
στους τοκογλύφους δανειστές…
Θα ήταν πιο τίμιο αν έπαυαν να «νοιάζονται» για το δολοφονημένο
γεφύρι, όλοι αυτοί που μέχρι χτες δεν έδιναν στ’ αλήθεια δεκάρα για την
τύχη του και να το αφήσουν στην ησυχία του. Να μείνει το
χιλιοβασανισμένο κουφάρι του μες στα ορμητικά μα τίμια νερά του Άραχθου,
για να θυμίζει ότι σ’ αυτόν τον τόπο, κάποτε, άνθρωποι ξεχασμένοι από
θεό και γκουβέρνα, μα περήφανοι, έχτιζαν έναν πολιτισμό που είναι
ανίκανες να σηκώσουν στις τρυφηλές πλάτες τους οι γενιές της αρπαγής,
της «αλλαγής», της συναλλαγής και της υποταγής. Κι αυτοί που φώναξαν και
δεν ακούστηκαν, που έτρεξαν και δεν έφτασαν, που πόνεσαν αληθινά με το
χαμό του θρυλικού πετρογέφυρου της Πλάκας, θα εξιστορούν στα παιδιά και
στα παιδιά των παιδιών τους τα κατορθώματα της μαστοριάς και του μόχθου
του σιναφιού του μαστρο Κώστα Μπέκα και το «κατόρθωμα» των σύγχρονων
απογόνων τους να γκρεμίζουν.
Δευτέρα 8 Ιούνη 2015.
