Μάης 1936. Οι καπνεργάτες προλετάριοι της Θεσσαλονίκης απεργούν και διαδηλώνουν διεκδικώντας καλύτερη ζωή. Μέρα με τη μέρα εργάτες και από άλλους κλάδους ξεχύνονται σαν ποτάμια στους δρόμους. Οι χωροφύλακες του Μεταξά πυροβολούν στο ψαχνό. Στις 9 Μάη το αίμα δέκα εργατών βάφει τους δρόμους. Από τις σφαίρες πρώτος πέφτει νεκρός ο αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης. Ο θρήνος της μάνας του «αποτυπώνεται» στη φωτογραφία που θα δημοσιευτεί την επόμενη μέρα στον Ριζοσπάστη, και περνάει στην αιωνιότητα μέσα από τους στίχους του «Επιτάφιου» του Γιάννη Ρίτσου.
Η
πρώτη δημοσίευση του «Επιτάφιου» έγινε στις 12 Μάη στον Ριζοσπάστη και
είχε τη μορφή τριών ποιημάτων με τον τίτλο «Μοιρολόι» και υπότιτλο
«Στους ηρωικούς εργάτες της Θεσσαλονίκης». Λίγες μέρες αργότερα ο
Ριζοσπάστης αναγγέλλει τη δημοσίευση ενός τέταρτου ποιήματος του
«Επιτάφιου» στο περιοδικό της ΟΚΝΕ «Νεολαία». Και στις 8 Ιούνη του 1936
κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ριζοσπάστη ο «Επιτάφιος – Τραγούδια για το
μακελειό της Θεσσαλονίκης», με την προσθήκη στα αρχικά ποιήματα και
άλλων (σύνολο 14) που στο μεταξύ είχε στείλει ο Ρίτσος στην εφημερίδα. Η
δεύτερη έκδοση έγινε το 1956 από τις εκδόσεις «Κέδρος» και σε αυτή
συμπεριλήφθηκαν ακόμα 6 ποιήματα, κάτω από τον τίτλο «Επιτάφιος». Ο
«Επιτάφιος» θα μελοποιηθεί από τον Μίκη Θεοδωράκη, οι στίχοι του θα
χιλιοτραγουδηθούν και θα δονούν για πάντα τις καρδιές αυτών που δεν
σηκώνουν τ’ άδικο.
Η μάνα πάντα αποτελούσε και αποτελεί πηγή έμπνευσης για την Τέχνη. Η
λογοτεχνία, η ζωγραφική, η γλυπτική, η φωτογραφία, ο κινηματογράφος
έχουν να παρουσιάσουν πολλά και σπουδαία έργα αφιερωμένα στον πόνο της
μάνας, που συγκινούν, διεγείρουν τις αισθήσεις αλλά και τη σκέψη·
άλλωστε ο σκοπός της τέχνης δεν ―θα μπορούσε να― είναι μόνο η τέρψη. Η
επιλογή των έργων που παρατίθενται ανάμεσα στα είκοσι ποιήματα που
απαρτίζουν τον Επιτάφιο, έγινε με καθαρά υποκειμενικά κριτήρια και με
την πρόθεση να είναι αντιπροσωπευτικά του έργου. Τα εκτενή αποσπάσματα
μεταφέρθηκαν από την 38η έκδοση του Κέδρου.
Δείτε τη συνέχεια στο ΑΤΕΧΝΩΣ
Παρασκευή 10 Απρίλη 2015
