 |
| Αυτό, ξέρεις καλά να το κάνεις... |
Κάποιοι από εμάς μεγαλώσαμε κυριολεκτικά με τα τραγούδια του. Τι να πρωτοθυμηθώ; Τις μεγάλες συναυλίες της μεταπολίτευσης; Τα φεστιβάλ της ΚΝΕ και του Οδηγητή; Τις «γραμμένες» κασέτες που άλλαζαν χέρια; Τους πρώτους αγορασμένους δίσκους στην εφηβεία; Τα αμέτρητα σιντί τα επόμενα χρόνια;
Στο Ολυμπιακό στάδιο, το Βύρωνα, το θέατρο Πέτρας στην Πετρούπολη; Στο μέγαρο δεν (κατ)αξιώθηκε η… χάρη μου να πάει…
Στο Ολυμπιακό στάδιο, το Βύρωνα, το θέατρο Πέτρας στην Πετρούπολη; Στο μέγαρο δεν (κατ)αξιώθηκε η… χάρη μου να πάει…
Το 1983 στις συναυλίες του στο Ολυμπιακό στάδιο, που δεν είχαν προηγούμενο αλλά ούτε μπόρεσε ποτέ κανείς να επαναλάβει κάτι ανάλογο, ήταν η πρώτη φορά που αγόρασα εισιτήριο για να τον ακούσω. Από τότε, ακολούθησαν πολλές ακόμα. Όπως πολλές ήταν κι οι φορές που –χωρίς εισιτήριο- τραγούδησε για απεργούς, για φυλακισμένους, για την κατεχόμενη Κύπρο και πολλούς άλλους σκοπούς. Ο Νταλάρας ένοιωθε τον παλμό του κόσμου και πάντα ήταν «εκεί». Τόσο που κάποτε, κάποιοι εφηύραν το σλόγκαν «συμμετέχει και ο Νταλάρας»!
Δεν είναι τυχαίο που έφτασε στην κορυφή της πυραμίδας του ελληνικού τραγουδιού και παραμένει εκεί τόσες δεκαετίες. Η καλλιτεχνική του αξία τεράστια, αναγνωρισμένη σε όλες τις άκρες του κόσμου. Η εξυπνάδα και το «ένστικτό» του επίσης. Ασχολήθηκε με πολλά είδη μουσικής, όλα με επιτυχία. Συνεργάστηκε με διάσημους καλλιτέχνες του εξωτερικού. «Οσφριζόταν» πάντα την αξία νέων ή ακόμα όχι καταξιωμένων καλλιτεχνών και τους προέβαλλε, συνεργαζόμενος μαζί τους. Δούλευε σκληρά, μεθοδικά, επαγγελματικά. Ενοχλούσε όμως κι αυτό. Πολλοί τον «κατηγορούσαν» για την τελειομανία του. Όλα αυτά μαζί συνέθεσαν μια καριέρα που πολλοί τη θαυμάζουν ενώ άλλοι τη… φθονούν. Ήταν όμως μόνο τα προαναφερόμενα συστατικά αρκετά για να γίνει ο Νταλάρας ό,τι έγινε;
Όχι. Δεν φτάνει από μόνο του ένα μεγάλο ταλέντο για ν’ αποκτήσεις τόση καταξίωση, φήμη, δόξα και φυσικά χρήμα. Πολλοί τραγουδιστές στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, παρέμειναν απλώς «ταλέντα» ή απλώς «καλοί» τραγουδιστές, χωρίς το κάτι παραπάνω στην καριέρα τους. Αντίθετα, «καλλιτέχνες» ή καλλιτέχνες με μικρότερο ειδικό βάρος –άπειρα τα παραδείγματα- είναι «πρώτα ονόματα», οι πωλήσεις των δίσκων τους δυσανάλογα μεγάλες ως προς το ταλέντο τους, αποκτούν φήμη και πολλά λεφτά χωρίς να το αξίζουν καλλιτεχνικά.
Τη διαφορά την κάνουν πάντα αυτοί που χειρίζονται, που οδηγούν τις καριέρες των καλλιτεχνών, οι λεγόμενοι «μάνατζερς» ή… μανατζαραίοι, επί το λαϊκότερον… Ο Νταλάρας ευτύχησε –εκτός από όλα αυτά που προαναφέραμε- στον τομέα αυτό διπλά. Μια από τους καλύτερους μάνατζερ στην καλλιτεχνική πιάτσα, ήταν ταυτόχρονα και σύζυγός του. Ο άνθρωπος που για δεκαετίες στέκεται δίπλα του και είναι η αποκλειστικά υπεύθυνη για ό,τι εμείς «εισπράττουμε» από τον τραγουδιστή, εκτός της φωνής του.
Η Άννα Νταλάρα ήταν πάντα στην αφάνεια, δεν άκουγε ποτέ κάποιος κάτι γι’ αυτήν, δεν φωτογραφιζόταν, δεν έκανε δηλώσεις. Ολόκληρη η οικογένεια Νταλάρα (έχουν μια κόρη) στεκόταν πάντα ένα βήμα πίσω από τον πρωταγωνιστή σύζυγο-πατέρα. Αυτό άρχιζε να αλλάζει κάπως επί εποχής διακυβέρνησης Σημίτη. Η Άννα Νταλάρα άρχισε να εμφανίζεται μπρος στα φώτα των καμερών, να δίνει συνεντεύξεις και να δημιουργεί «αίσθηση» γύρω από το όνομά της.
Ταυτόχρονα η ήδη απογειωμένη καριέρα του Νταλάρα αποκτούσε την «εγκυρότητα» του ΟΗΕ. Πρέσβης για τους πρόσφυγες, συναυλίες-πρωτοβουλίες για τις σχέσεις Ισραήλ-Παλαιστινίων και άλλες πολλές δραστηριότητες, άπειρες παραστάσεις για φιλανθρωπικούς σκοπούς, παρεμβάσεις του σε διάφορα κοινωνικά ζητήματα, Μέγαρα Μαξίμου, Πατριαρχείο, ίδρυμα «Ελπίδα» και πολλά ακόμα.
Λίγα χρόνια μετά και καθώς οι συναυλίες για κοινωνικούς σκοπούς πολλαπλασιάζονται, η Άννα Νταλάρα κατεβαίνει υποψήφια βουλευτής και εκλέγεται με το ΠΑΣΟΚ. Έκπληξη για όσους δεν γνωρίζαμε. Στη συνέχεια μαθαίνουμε τους δεσμούς συγγενίας της με κορυφαίο υπουργό του ΠΑΣΟΚ, οι εφημερίδες προβάλλουν «υπέρ του δέοντος» τα πρώτα βήματα της μοναχοκόρης τους στο θέατρο, και δώσ’ του φωτογραφήσεις και άντε συνεντεύξεις, και να η οικογένεια όλη μαζί να ποζάρει κλπ.
Θα αναρωτηθεί κανείς: κακό είναι; Όχι δεν είναι κακό, βέβαια, δεν είναι και τυχαίο. Λίγο καιρό μετά, η Άννα Νταλάρα παίρνει καρέκλα στο υπουργείο εργασίας. Η πρώτη... ρήξη της με το σύστημα έγινε από τις πρώτες κιόλας μέρες και… ήταν θορυβώδης: αντικατέστησε την "παλιά" μοκέτα του γραφείου της στο υπουργείο, με προκατασκευασμένο ξύλινο δάπεδο. Ήταν την εποχή που «λεφτά υπήρχαν» ακόμα, μνημόνιο δεν ξέραμε τι σημαίνει, και ο ΓΑΠ είχε σηκώσει τα μανίκια και «τραβούσε» μπροστά («πάμε!»).
Λίγο μετά, ο Νταλάρας κάνει δηλώσεις στην Τουρκία (συναυλίες πήγε να κάνει) για το… Αιγαίο και τον Οτσαλάν. Πολλοί στην Ελλάδα του την πέφτουν, κάποιοι με «άγριες» διαθέσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση είχε αναφερθεί το ιστολόγιο παίρνοντας θέση για την επίθεση στον τραγουδιστή από γνωστό… «ποιοτικό» πρωινατζή τηλεαστέρα. Πάντα, μετά την προβολή δραστηριοτήτων ή δηλώσεων του τραγουδιστή, ακολουθούσε η κυκλοφορία ενός νέου δίσκου, ή μια σειρά συναυλιών. Είναι μια συνηθισμένη πρακτική στο χώρο της βιομηχανίας του θεάματος, που την ακολουθούν ακόμα κι όσοι συνάδελφοι του Νταλάρα του κάνουν «κριτική» από… πολύ αριστερά (Τζιμάκος πχ.) Ουδέν μεμπτόν περί αυτού…
Με τούτα και με τ’ άλλα, φτάνουμε στις δηλώσεις του «φεντεραλιστή» αντιπροέδρου Πάγκαλου. Πανικός στα μέσα ενημέρωσης, σχόλια, κριτικές, κουρνιαχτός, λες και τον Πάγκαλο τον γνωρίσαμε σήμερα. Λες και δεν ξέρουμε τι υπηρετεί αυτός και η κυβέρνηση που συμμετέχει και όσοι από κοντά την στηρίζουν, αλλά αυτό δεν είναι το θέμα μας. Λίγες ώρες μετά, να κι ο Γιώργος στην τηλεόραση, σε συνέντευξη. Υποστηρίζει τις δηλώσεις Πάγκαλου, υποστηρίζει μνημόνια και αντιλαϊκή πολιτική σαν την «μόνη διέξοδο για την πατρίδα», προσπαθεί λίγο μετά να… ανασκευάσει, αλλά… Το «αλλά» είναι το θέμα.
 |
| Και μετά αναρωτιόμαστε που είναι οι καλλιτέχνες, γιατί δεν παίρνουν θέση... Άσε! Καλύτερα ας σιωπούν... |
Ένα μεγάλο ζήτημα απασχολεί από παλιά τον κόσμο, τους καλλιτέχνες και τους κριτικούς. Πρέπει να ασχολείται ο καλλιτέχνης με τα κοινά; Πρέπει να εκφράζει τη γνώμη του στην κοινωνία; Μπορεί να έρχεται σε ανοιχτή κόντρα, με δηλώσεις ή και έργα του, με το σύστημα μέσω του οποίου αναδείχτηκε; Υπάρχουν παραδείγματα μεγάλων καλλιτεχνών που ποτέ δεν ήταν κοντά στο λαό, υπηρετούσαν μια τέχνη με ελιτίστικο τρόπο. Άλλοι που έβλεπαν με απέχθεια ό,τι προερχόταν από το λαό. Πολλά παραδείγματα καλλιτεχνών που ακολούθησαν πορεία «όπου φυσάει ο άνεμος». Σήμερα εδώ, αύριο εκεί. Και λίγα παραδείγματα αυτών που παρέμειναν πιστοί στις ιδέες και τις θέσεις τους ανεξαρτήτως «εποχών» και μόδας, ακολουθώντας τον δύσκολο δρόμο, μακριά από βόλεμα, υψηλές διασυνδέσεις και φουσκωμένους τραπεζικούς λογαριασμούς.
Έχω συνδέσει το Νταλάρα με πολλές προσωπικές μου στιγμές. Με τη φωνή του οργίστηκα, ανατρίχιασα, βούρκωσα, ενθουσιάστηκα, αγωνίστηκα. Περπάτησα στους δρόμους και φώναξα συνθήματα τραγουδώντας τα τραγούδια του. Κάποιες φορές έκανα πως «δεν άκουγα» όσα «φάλτσα» έβγαιναν από το στόμα του όταν μιλούσε. Σκεφτόμουν, όπως και για άλλους στο παρελθόν πως, καλλιτέχνης είναι, αλλού το μυαλό του, να μην έχω μεγάλες απαιτήσεις για ιδεολογική μπέσα και σταθερές πορείες.
Φρόντισε όμως με την ιδεολογική του κατάντια να κόψει κάθε δεσμό –αν είχε ποτέ και ότι είχε απομείνει- με το λαό. Βρήκα εδώ ένα αρθράκι του Χρ. Κηρόπουλου, που όταν το διάβασα με εξέφρασε απόλυτα. Είναι από τις φορές εκείνες που λες κι έγραψες εσύ αυτό που διαβάζεις:
[Ο τραγουδιστής Γιώργος Νταλάρας δεν υψώνει την φωνή του μερικές οκτάβες, μόνο για να μας τραγουδήσει, με ομολογουμένως μεγάλη επιτυχία : «Μια βραδιά στο Λεβερκούζεν, λίγο έξω απ' το σταθμό, θα θυμάμαι που μου είπες: γεια σου μάγκα σ' αγαπώ!».
Ο καλλιτέχνης Νταλάρας, μας έμαθε να τραγουδάμε «Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις, εκεί που πάει να σκύψει, ... νάτη πετιέται απο ξαρχής κι αντριεύει και θεριεύει».
Ο Νταλάρας είναι αυτός που με περισσή μαεστρία μας διαβεβαίωνε ότι «Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει, μηδέ αλυσίδα στου Ρωμιού και στ' αγεριού το πόδι».
Ο κ. Γιώργος Νταλάρας όμως, είναι γνωστό ότι δεν περιορίζεται στα καλλιτεχνικά ενδιαφέροντά του, αλλά ως δημόσιο πρόσωπο αρθρώνει και πολιτικό λόγο.
Έτσι προ ημερών, έδωσε μια συνέντευξη, και όλοι περιμέναμε να ακούσουμε την γνώριμη δυνατή, μελωδική φωνή, να τραγουδήσει και να μας εμψυχώσει : «αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό, αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτου απ' τα ξένα βήματα».
Όμως, προς μεγάλη μας απογοήτευση, όταν άνοιξε το στόμα του, βγήκε μια φωνή σκληρή, ήχησαν λόγια παράταιρα, ακούστηκε μια θλιβερή παραφωνία εθνικής ντροπής, μια μονωδία προσωπικής αναξιοπρέπειας.
Ο Νταλάρας με όσα είπε στην συνέντευξή του, προσυπέγραψε και υπερασπίστηκε την εκχώρηση της εθνικής κυριαρχίας μας, που διακήρυξε ο αντιπρόεδρος της ανεμοπαρμένης σημαίας, ο Πάγκαλος των Ιμίων και του εθνικού διασυρμού.
Ο παροπλισμένος καλλιτέχνης ήλθε και πάλι στην επιφάνεια, μα αυτή την φορά όχι για να τραγουδήσει Γιάννη Ρίτσο : «Μικρός λαός και πολεμά, δίχως σπαθιά και βόλια», όπως έκανε στο παρελθόν, μα για εξυμνήσει τις κυρίαρχες ιδέες, που δεν είναι άλλες από αυτές της άρχουσας τάξης, για να θυμηθούμε τα μαρξιστικά εφαλτήριά του.
Ο Νταλάρας καταξιώθηκε καλλιτεχνικά και κοινωνικά όταν βροντοφώναζε : «Ένα το χελιδόνι κι η άνοιξη ακριβή, για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή».
Ο Νταλάρας ταυτίστηκε καλλιτεχνικά με την βιοπάλη όταν τραγουδούσε : «Μάνα δε φυτέψαμε ούτε ένα λουλούδι κι ακριβοπληρώσαμε δυο σπυριά ζωή, μάνα δεν τελειώσαμε ούτε ένα τραγούδι, ήλιο ζητιανέψαμε κι έχουμε καεί».
Ο Νταλάρας πλούτισε τραγουδώντας : «Κι εμείς στην πόλη μια ζωή, υπάλληλοι κι εργάτες, να κουβαλάμε ολημερίς τ' αφεντικά στις πλάτες».
Ο Νταλάρας βρέθηκε αυτές τις ημέρες στο προσκήνιο, δίνοντας ίσως μια από τις τελευταίες παραστάσεις του. Επέλεξε, για λόγους που είναι μεν προφανείς, αλλά δεν ενδιαφέρουν τους πολίτες, να το κάνει όχι με παιάνα, αλλά με μοιρολόγι.
Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι ο Νταλάρας πίστεψε ποτέ ότι : «τούτο το χώμα είναι δικό τους και δικό μας, δεν μπορεί κανείς να μας το πάρει».
Εμείς όμως μάθαμε από την ιστορία, μάθαμε από τα τραγούδια, μάθαμε να πιστεύουμε πως: «Σώπα όπου να 'ναι θα σημάνουν οι καμπάνες».]
Όπως κάθε φορά που μετά από τις δηλώσεις του, ακολουθεί μια… «δραστηριότητα» του Νταλάρα, έτσι και τώρα... ανακοινώθηκε από το… μεγκάλο κανάλι μια σειρά συναυλιών του σε συνεργασία με δήμους της Αττικής, για την… καταπολέμηση της… φτώχειας…
Κάποιοι φίλοι που συζητήσαμε για το θέμα, τον έβριζαν. Άλλοι «ζητούσαν πίσω» τα λεφτά που πλήρωναν τόσα χρόνια για να τον ακούνε να τραγουδάει. Νοιώθουν «ενοχές», στενοχώρια, εκνευρισμό, απογοήτευση. Δεν ζητώ τίποτα πίσω απ’ όσα του έδωσα. Πήρα πολλά από αυτόν και πρώτα απ’ όλα το δώρο της φωνής του στα τραγούδια του. Οι στιγμές που έζησα «μαζί» του, είναι δικές μου, είναι κομμάτι μου και δεν μπορούν να σβήσουν. Δεν είμαι στενοχωρημένος, ούτε νιώθω προδομένος. Συνεχίζω να είμαι εδώ, όπως ήμουν και χτες, στη θέση μου.
[ΦΛΕΒΑΡΗΣ 2012]
