ΑΤΕΧΝΩΣ / Ο κομμουνιστής που τον έλεγαν Επαναστάτη

Δεν είναι λίγες οι φορές που συμβαίνει να γνωρίζουμε σημαντικούς ανθρώπους και να μαθαίνουμε για το έργο τους αφού πρώτα «φύγουν» από τη ζωή. Αν αναζητήσουμε τους λόγους που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουμε τον Επαναστάτη Προύσαλη θα καταλήξουμε λιγότερο στη χιλιομετρική απόσταση που μας χωρίζει από την Τσεχία, χώρα όπου έζησε και δημιούργησε ο σημαντικός αυτός καλλιτέχνης και περισσότερο  στην ενοχλητική «φύση» της τέχνης του και του  κοινού που την αγκάλιαζε.
Βλέπετε ο Επαναστάτης Προύσαλης ήταν κομμουνιστής, η τέχνη του στρατευμένη και το είδος αυτό δύσκολα ευδοκιμεί σε μια χώρα που από τις αρχές της δεκαετίας του ΄90 και μετά βάλθηκε να ξεσκίσει και τις σάρκες της για να εξαφανίσει από τη μνήμη του τσέχικου λαού ό,τι έχει σχέση με το σοσιαλιστικό παρελθόν της, την περίοδο δηλαδή που ο λαός ήταν ο κύρης της τύχης του.

Επαναστάτης (Στάτης) Προύσαλης (1948-2016)

Όμως ποιος ήταν ο καλλιτέχνης με το ιδιαίτερο αυτό όνομα και το ελληνικό επίθετο, που «έφυγε» από τη ζωή στις 13 Αυγούστου, μόλις στα 68 του χρόνια; Σε αυτή τη σύντομη γνωριμία θα μας «βοηθήσει» και ο ίδιος. Τα αποσπάσματα που παρεμβάλλονται στη συνέχεια είναι από συνέντευξη  που παραχώρησε ο Επαναστάτης Προύσαλης στην Τασούλα Ζησάκη το 2005 (η ζωή το έφερε η ίδια να τον αποχαιρετήσει στο τελευταίο του ταξίδι) και ανέβηκε στη σελίδα στο facebook της Ελληνικής Κοινότητας στην Πράγα, λίγες μέρες μετά το θάνατό του.

Ο Επαναστάτης (Στάτης) Προύσαλης γεννήθηκε στις 16 Νοέμβρη του 1948. Οι γονείς του (ο πατέρας του καταγόταν από τη Θεσσαλονίκη και η μητέρα του από τη Νότια Πέλλας) ήταν μαχητές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Ο πατέρας του σκοτώθηκε στο βουνό λίγο πριν γεννηθεί και δεν πρόλαβε να τον γνωρίσει. Στη συνέχεια ο Επαναστάτης βρέθηκε μαζί με χιλιάδες αλλά παιδιά της Ελλάδας στη Τσεχοσλοβακία, όπου ανατράφηκε με τη φροντίδα του σοσιαλιστικού κράτους μέχρι, μετά από κάποια χρόνια, να επανασυνδεθεί με τη μητέρα του και τους παππούδες του.

Ο ίδιος μιλούσε με περηφάνια για τον πατέρα του: «Όταν ήρθαμε στην Τσεχοσλοβακία, στα χαρτιά μας ήταν γραμμένο ότι γεννηθήκαμε στο Μπούλκες, στην Γιουγκοσλαβία. Εγώ γεννήθηκα το 1948, εκεί, καθοδόν, στο δρόμο για την Γιουγκοσλαβία από την Ελλάδα. Ο πατέρας μου ήταν αντάρτης στον εμφύλιο, μαχητής του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, επαναστάτης! Και έτσι, μαζί με τους συντρόφους του, μου δώσανε κι εμένα το όνομα Επαναστάτη. (…) Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε τους αγώνες που δώσανε οι γονείς μας ως αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης και ως μαχητές και μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας για μια δίκαια Ελλάδα. Ο δικός μου ο πατέρας σκοτώθηκε ως μαχητής του ΔΣΕ το 1948. Και είμαι υπερήφανος που είμαι ο γιος του.»

Με αυτή την εικόνα συνοδεύεται η αναγγελία του θανάτου του Επαναστάτη Προύσαλη, στην ιστοσελίδα του ΚΚ Βοημίας – Μοραβίας

Ο Επαναστάτης σπούδασε σε τεχνική σχολή, αλλά η κλίση του ήταν στη μουσική στην οποία και αφοσιώθηκε. Συνθέτης, στιχουργός και ερμηνευτής των τραγουδιών του από τη δεκαετία του 1970, όταν μαζί με άλλους Έλληνες της Τσεχίας και Τσέχους, ίδρυσε το συγκρότημα «Αθήνα» (Ateny), με δίγλωσσο ρεπερτόριο, που έγινε πολύ δημοφιλές στην Τσεχοσλοβακία και γνωστό έξω από τα σύνορά της. «Σπούδασα μουσική στην Οστράβα διότι ήμουν σ’ ένα οικογενειακό περιβάλλον που το τραγούδι είχε στενή σχέση με την Πατρίδα μας, με την αγάπη για την Πατρίδα μας. Η μάνα μου τραγουδούσε πολύ ωραία. Θέλω ακόμα μία φορά να ευχαριστήσω την Τσεχοσλοβακία, το κράτος αυτό που μας έδωσε την ευκαιρία να σπουδάσουμε και να δημιουργήσουμε πολύ ωραία συγκροτήματα. (…)Έχω δώσει πάνω από 4.500 συναυλίες και τραγούδησα σε πολλές χώρες και εδώ σε πολλές πόλεις.»

Το 1999 κατά τη διάρκεια των ΝΑΤΟικών βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία, ο Επαναστάτης πήγε στο Βελιγράδι και τραγούδησε το «Τραγούδι για την Ειρήνη» που έγραψε εκφράζοντας την αλληλεγγύη του στον αγωνιζόμενο λαό της χώρας. Οι Σέρβοι τον τίμησαν με ένα από τα ανώτατα τους παράσημα που του παρέδωσε  ο Υπουργός Πολιτισμού της Γιουγκοσλαβίας.

Ο Επαναστάτης Προύσαλης ήταν πάντα ευγνώμων για την προσφορά του σοσιαλισμού στο σώσιμο χιλιάδων παιδιών της Ελλάδας από την αντίδραση την περίοδο του εμφυλίου. Στην ερώτηση γιατί δεν επαναπατρίστηκε απαντούσε: «Ήταν δύσκολο με 4 παιδιά. Μετά είχαμε και κάποιο χρέος προς τη χώρα εδώ. (…) Ήθελα να εκφράσω το ευχαριστώ μου και την ευγνωμοσύνη μου σ’ αυτή τη χώρα. Δεν ήταν καθόλου εύκολο για αυτήν τη χώρα, την Τσεχοσλοβακία, τότε σ’ εκείνα τα χρόνια, μετά τον τόσο, τόσο άσχημο πόλεμο που πέρασε η Ευρώπη, να δεχτεί παιδιά και τραυματίες από άλλη χώρα. Όχι μόνο να μας δεχτεί, αλλά και να μπορέσει να δώσει περισσότερο από ότι μπορούσε να δώσει στα δικά της τα παιδιά. Δεν ήθελα σε καμιά περίπτωση να φύγω σαν κάποιος που μόνο δέχτηκε, πήρε και δεν έδωσε τίποτα.»

Μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού το 1991, ο Επαναστάτης βοηθούσε σε εκδηλώσεις της Ελληνικής Κοινότητας, της Λέσχης Φίλων του ΚΚΕ, του ΚΚ Βοημίας – Μοραβίας, του οποίου έγινε και μέλος. «Τι γίνεται σήμερα εδώ; Η βοήθεια προς τους Έλληνες είναι πολύ πιο χαμηλή εάν τη συγκρίνει κανείς πριν τις αλλαγές. Ο καπιταλισμός μάς το λέει – ο καθένας να νοιάζεται για τον εαυτούλη του.»

Το 1990, στην πόλη που ζούσε, την Πορούμπα της Οστράβας, δημιούργησε ένα πολιτιστικό κέντρο, με πολύμορφο έργο, στέκι για νέους καλλιτέχνες που πάντα βοηθούσε. «Εδώ στο παλάτι κάνουμε μαθήματα ελληνικά, μαθήματα ζωγραφικής, μια φορά το μήνα κάνουμε σεμινάρια για την ελληνική μυθολογία, την ιστορία της Ελλάδας, κλπ.(…) Κάνουμε ότι μπορούμε για να προωθούμε τον ελληνικό πολιτισμό, την ιστορία μας, την μουσική μας.»

Ο Επαναστάτης Προύσαλης σε εκδήλωση του Κομμουνιστικού Κόμματος Βοημίας και Μοραβίας

Το 2005 ο Επαναστάτης Προύσαλης συμμετέχει στις εκδηλώσεις για τα 60 χρόνια από τη Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών, που διοργανώνει η Γαλλική Πρεσβεία στην Τσεχία: «Είναι και μία καλή ευκαιρία να υπενθυμίσουμε την Τσεχία για το ποιος απελευθέρωσε την Τσεχοσλοβακία από τον φασισμό. Εδώ έχουνε αλλάξει πολύ τα πράγματα μετά την αντεπανάσταση του 1989. Πάνω από 220 000 παιδιά της Σοβιετικής Ένωσης έδωσαν τη ζωή τους σ’ αυτό τον τόπο, αλλά η σημερινή Τσεχία μιλάει σαν να την απελευθέρωσε η Αμερική. Κι έτσι πάντα ψάχνουμε ευκαιρίες να βρούμε τρόπο να δείξουμε την αλήθεια. Γι’ αυτό μέσω αυτής της έκθεσης της Γαλλίας θα μπορέσουμε να δείξουμε και ποια είναι η αλήθεια σχετικά με την απελευθέρωση της Τσεχοσλοβακίας από τους Γερμανούς φασίστες.»

Η κηδεία του Επαναστάτη Προύσαλη έγινε στις 18 Αυγούστου στο κρεματόριο Σλέσκα της Οστράβας. Τον τίμησαν εκατοντάδες φίλοι και σύντροφοί του και μέλη των Ελληνικών Κοινοτήτων από Οστράβα, Κρνοβ, Τρίνετς, Μπρνο, Πράγα. Κατέθεσαν στεφάνια εκπρόσωποι: του Προέδρου της Τσεχικής Δημοκρατίας, Μίλος Ζέμαν, του ΚΚ Βοημίας – Μοραβίας, Βόιτιεχ Φίλιπ, μέλη της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΚΚΒΜ, εκπρόσωποι της Κομμουνιστικής Νεολαίας Τσεχίας και Σλοβακίας, ο Δήμαρχος Οστράβας.

Εκ μέρους της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Τσεχίας, κατέθεσε στεφάνι ο πρόεδρός της, Χρήστος Μπιάλας, και εκ μέρους της Ελληνικής Κοινότητας Πράγας η Τασούλα Ζησάκη-Healey που μίλησε με πολύ ζεστά λόγια για τον εκλιπόντα. Παίχτηκαν τραγούδια του Επαναστάτη, τσέχικα και ελληνικά και η κόρη του Σοφία Προύσαλη μίλησε για τον αγαπημένο της πατέρα και τραγούδησε γι’ αυτόν.

Επαναστάτης Προύσαλης, το τελευταίο αντίο.
Πηγή φωτογραφίας: Ελληνική Κοινότητα στην Πράγα

Χαρακτηριστικά ήταν τα τελευταία λόγια του αποχαιρετισμού της Τασούλας Ζησάκη-Healey: «Με τη μουσική σου ευλόγησες τον Ερωτα, την Ομορφιά, την Ειρήνη και πάνω απ’ όλα την Επανάσταση και τη μεγάλη αγάπη για τα ιδανικά και ιδεολογία του Κόμματός σου, του ΚΚΕ και του ΚΚΒΜ. Σ’ αυτά τα ιδανικά και σ’ αυτή την ιδεολογία έμεινες πιστός μέχρι το τέλος της ζωής σου».

Ο Επαναστάτης Προύσαλης άφησε πίσω του σημαντικό και πολύμορφο έργο. Πριν φύγει από τη ζωή έστειλε ένα μήνυμα στους Έλληνες: «Να είμαστε πάντα αντάξιοι στους αγώνες των γονιών μας…». Ο ίδιος ήταν.

Πέμπτη 25 Αυγούστου 2016.

http://atexnos.gr/o-kommounistis-pou-ton-elegan-epanastati/