Οι περισσότεροι έχουμε συνδέσει τον Κώστα Μπαλάφα με τις σπουδαίες
φωτογραφίες του από το έπος της ΕΑΜικής αντίστασης (Ελασίτης ο ίδιος)
στην Ήπειρο και τις ασπρόμαυρες εικόνες των «πέτρινων» χρόνων της
Ελλάδας, που εστιάζουν στα άγρια ορεινά τοπία και στα σκαμένα πρόσωπα
των ανθρώπων του μόχθου.
Ο ίδιος έλεγε: «Όλοι με κατηγόρησαν στην αρχή ότι φωτογραφίζω την
αθλιότητα και τη μιζέρια. Δεν έδειχνα σε κανέναν τις φωτογραφίες μου.
Πήρα το δικό μου δρόμο, αυτός είμαι. Και νομίζω πως δεν έκανα άσχημα. Το
να βγάλεις λίγα χρυσάνθεμα, ακόμα και μια βαρκούλα που κουνιέται, δεν
λέει και σπουδαία πράγματα. Εδώ είναι ένας λαός τρανταχτός, που πέρασε
δια πυρός και σιδήρου· από το γιαταγάνι του Γιουσούφ αράπη και από το
σκοινί του πατρο-Κοσμά. Αυτόν το λαό φωτογραφίζω».
Ο Κώστας Μπαλάφας αποτύπωσε στο φωτογραφικό του χαρτί τις όμορφες
αλλά και συχνά «τραχιές» εικόνες του τόπου και των ανθρώπων του που τόσο
πολύ άλλαξαν μέσα σε μόλις λίγες δεκαετίες. Εικόνες μιας άλλης εποχής
που, αν και δύσκολη, φαντάζει –και ίσως να ήταν- πιο «καθαρή» σε σχέση
με τη σημερινή πολύμορφη βαρβαρότητα που έχει εισβάλλει στις ζωές και
τις ψυχές εκατομμυρίων Ελλήνων.
Μετά την απελευθέρωση από τον γερμανικό ζυγό ο Κ. Μπαλάφας πιάνει
δουλειά ως διερμηνέας (γνώριζε καλά την αγγλική γλώσσα) σε μια ομάδα
βρετανών που έκανε αποκαταστάσεις συγκοινωνιών στη ρημαγμένη από τον
πόλεμο Ελλάδα. Με τη δουλειά του ταξίδεψε σχεδόν παντού στην επικράτεια,
έχοντας πάντα «έτοιμη» τη φωτογραφική μηχανή του.
Ο Κ. Μπαλάφας ανήκει στους μεγάλους της τέχνης και της ζωής που, από
το μετερίζι του ο καθένας, τίμησαν τον λαό και τον τόπο καταγωγής τους.
Βάδισε μοναχικά και με σεμνότητα το δρόμο του μακριά από δημόσιες
σχέσεις, εκτυφλωτικά φώτα και παρατρεχάμενους και όπως συμβαίνει με
όλους τους μεγάλους, η προσωπική του πορεία και το τεράστιο σε όγκο και
αξία έργο του, έγιναν κτήμα του λαού, που ξέρει να αναγνωρίζει και να
τιμά. (Περισσότερα για τον Κώστα Μπαλάφα μπορείτε να δείτε εδώ).
Το 2008 παραχώρησε το φωτογραφικό του αρχείο στο Μουσείο Μπενάκη.
Αποτελείται από 15.000 ασπρόμαυρα αρνητικά (από το 1939 έως το 2000) και
60 ταινίες μικρού μήκους, με κεντρικό θέμα τα ήθη και τα έθιμα της
ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας.
Ενδοχώρα Μυκόνου
Οι φωτογραφίες που παρουσιάζουμε σήμερα προέρχονται από το λεύκωμα
Κώστας Μπαλάφας, ΤΑ ΝΗΣΙΑ, εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα 2004. Δεν γνωρίζουμε
πότε ακριβώς τραβήχτηκαν, δεν χωρά όμως αμφισβήτηση ότι απεικονίζουν τη
Μύκονο μιας άλλης εποχής, πολύ διαφορετική από τη σημερινή, όπως είναι
και όπως προβάλλεται.
Τα αποσπάσματα κειμένου μέσα σε πλαίσιο είναι του μεγάλου μας φωτογράφου, από τον πρόλογο της ίδιας έκδοσης.
Ενδοχώρα Μυκόνου
Εδώ στο μύλο του μπαρμπα Νικολή γίνεται κάθε πρωί η συναλλαγή εμπόρων και αγροτών
«Η νησιώτικη Ελλάδα είναι το ένα από τα δυο σκέλη στα οποία η χώρα στηρίζει την ύπαρξη της, με τη συμβολή της στην εθνική οικονομία, από τη ναυτιλία, τον τουρισμό και την αγροτική παραγωγή. Κάθε νησιώτικη ενότητα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, τόσο σε εδαφολογική διαμόρφωση, όσο και σαν κοινωνία ανθρώπων με επιχειρηματική δραστηριότητα. Οι άνθρωποι εδώ διατηρούν ατόφιες τις δικές του πολιτισμικές καταβολές, όπως τις κληρονόμησαν από τους προγόνους αλλά και τις επιδράσεις που δέχτηκαν από ξένες εθνότητες που συναντήθηκαν και έζησαν για χρόνια μαζί.Γενικά, παρουσιάζουν έντονες επιδράσεις από δυνάμεις που κατά καιρούς διαφέντεψαν τον τόπο τους και εξουσίαζαν τη ζωή τους. Διατηρούν, επίσης, αρχέγονα στοιχεία από τη ζωή και τη καταγωγή τους. Στα όμορφα ακρογιάλια και στα γραφικά λιμανάκια, που άλλοτε λικνίζονταν οι τριήρεις του Οδυσσέα, τώρα αράζουν τα τρεχαντήρια και ξεψαριάζουν τα δίχτυα τους τα ψαροκάικα. Ίδιος ο τόπος, ίδια η ζωή σε μια άλλη μορφή.(…)»
Οι μύλοι
«(…)Η Αιγαιοπελαγίτικη αρχιτεκτονική διαφέρει από αυτήν της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Οι οικισμοί προσαρμοσμένοι στην ιδιομορφία του χώρου και τις ανάγκες των ανθρώπων, με μια ωφελιμιστική διάθεση υπακούουν στην πρακτική χρησιμότητα. Ψηλά στις λοφοσειρές είναι χτισμένοι οι ανεμόμυλοι, κόντρα στην φόρα του ανέμου, εκμεταλλευόμενοι την δύναμη του, ενώ τα σπίτια είναι χτισμένα σε απάνεμη μεριά, γύρω από το λιμάνι με φόντο τη θάλασσα.Η Βενετία της ΜυκόνουΚυρίως, είναι σπιτάκια χαμηλά σε ανθρώπινα μέτρα, μπροστά σε πλακόστρωτα σοκάκια, με αψιδωτές οροφές και με χαριτωμένες καμπύλες που συνδέουν τις γειτονιές. Στο εσωτερικό των σπιτιών είναι όμορφα καθιστικά -οντάδες- με καμαρούλες ζεστές στολισμένες με πολύχρωμα υφαντά και παράθυρα που βλέπουν στο ύιμος του δρόμου με γλάστρες με βασιλικό.(…)»
Ψαράδες
«(…)Το καθένα από τα νησιά μας έχει και κάτι δικό του να παρουσιάσει με τα δικά του χαρακτηριστικά και τη δική του ομορφιά, με χτίσματα εναρμονισμένα με το περιβάλλον σε μια αισθητική ισορροπία, όσο μένει αλώβητο από κακόγουστες επεμβάσεις που παρασύρουν η εμπορευματοποίηση και η τουριστική ανάπτυξη.(…)»
Πλακόστρωτα σοκάκια
«(…)Τους νησιώτες η φύση του χώρου που τους γέννησε τους έδεσε με τη θάλασσα. Οι νέοι μη έχοντας απαντοχή για προκοπή στο νησί και ελπίδα για το μέλλον μπάρκαραν στα καράβια που αρμενίζουν στις θάλασσες όλου του κόσμου. Κάθε νησιώτικη οικογένεια θα έχει και κάποιον ναυτικό που θα αρμενίζει σε ξένες θάλασσες. Αν κάποτε για τους Ηπειρώτες το μόνιμο μαράζι της οικογένειας ήταν η ξενιτιά, για τους νησιώτες είναι η θάλασσα με τους καημούς της.Συχνά στα λιμανάκια των νησιών στέκονται, οι δικοί τους, άλλοτε να ξεπροβοδούν και άλλοτε να καλωσορίζουν με χαρές ή με δάκρυα αυτούς που φεύγουν ή εκείνους που έρχονται. Τη γαλάζια θάλασσα έκαμαν τραγούδι, τον πόνο τους και τον καημό τους για να εκφράσουν τις λιγοστές χαρές και την περίσσια πίκρα.Θάλασσα πικροθάλασσα
Με τα φαρμάκια που ’χεις.»
Τα αλεστικά πληρώνονται με παρακράτηση από το αλεύρι
Δευτέρα 31 Αυγούστου 2015.
